Jedną z najistotniejszych kwestii w każdym postępowaniu, niezależnie od jego rodzaju, są dowody. W sprawach rodzinnych szczególnie istotne bywają dowody z zeznań świadków.
Strona powołująca dowód z zeznań świadka powinna zawsze zakreślić tezę dowodową tj. wskazać okoliczności i fakty co do których zeznawał będzie świadek.
Podstawową zasadą w przesłuchaniu świadków jest to, iż świadek zeznaje co do faktów a nie swojej wiedzy ( w przeciwieństwie do biegłego).
W sytuacji gdy małżonkowie decydują się wspólnie (zgodnie) na rozwód i nie posiadają wspólnych małoletnich dzieci udział świadków jest zbędny. Brak kwestii spornych umożliwia ograniczenie postępowania dowodowego jedynie do przesłuchania stron.
Postępowanie dowodowe w sprawie o rozwód można ograniczyć do przesłuchania wyłącznie jednego świadka w sytuacji gdy małżonkowie rozstają się zgodnie ale mają wspólne małoletnie dzieci. Świadek jest wówczas przesłuchiwany na okoliczności związane z relacjami rodziców z dzieckiem, stan psychiczny dziecka w związku z zaistniałą sytuacją etc.
W sytuacji spornej każda ze stron może korzystać w zasadzie z nieograniczonych osobowych środków dowodowych. Celowo użyłam zwrotu w zasadzie, gdyż pojawia się jeden wyjątek.
Zgodnie z art 430 KPC małoletni, którzy nie ukończyli 13 lat nie mogą być przesłuchiwani w sprawach sądowych jako świadkowie. Zakaz ten jest zaostrzony w przypadku dzieci stron ( także przysposobionych), gdyż one nie mogą być świadkami do 17 roku życia.
Przepis ma na celu ochronę małoletnich dzieci przed negatywnymi skutkami przesłuchań w sprawach małżeńskich gdzie ujawniane są często wpływające na ich psychikę fakty. Zakaz określony w tym przepisie jest bezwzględny i nikt nie może żądać jego uchylenia. Zakaz ten jednakże dotyczy jedynie formalnego przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków. Dzieci do 13 roku życia oraz zstępni stron do 17 roku życia mogą być bowiem wysłuchani jedynie informacyjnie przez Sąd.
Wysłuchanie takie powinno dotyczyć wyłącznie spraw związanych z wykonywaniem władzy rodzicielskiej oraz kontaktów dziecka z rodzicami. Wysłuchanie takie odbywa się zwyczajowo poza salą rozpraw w tzw. „przyjaznym dziecku pokoju„, który umożliwia prawidłowe przeprowadzenie rozmowy z dzieckiem przez psychologa i Sąd, utrwalenie jej, umożliwia nadto obserwację dziecka przez osoby wskazane przez Sąd a także zapewnia ( w miarę możliwości) komfort psychiczny dla dziecka.
Celem takich pomieszczeń jest bowiem zminimalizowanie czynników stresogennych dla małoletnich. Przesłuchanie prowadzi osoba profesjonalnie przygotowana i uprawniona do realizacji czynności procesowych z udziałem dzieci ( zazwyczaj biegły psycholog dziecięcy). Sąd może zdecydować o tym, iż podczas przesłuchania nie będą obecni rodzice. Zależy to od okoliczności sprawy.
Z przesłuchania sporządzany jest protokół, do którego załączany jest zapis dźwięku lub obrazu. Umożliwia to zapoznanie się stronom i pełnomocnikom z przebiegiem przesłuchania o ile nie byli dopuszczeni do obserwacji.
Odrębną kwestią jest prawo świadka do odmowy zeznań. Prawo to przysługuje osobom wskazanym w art 261 § 1 KPC tj. dzieciom naturalnym i przysposobionym, rodzicom, dziadkom, wnukom, rodzeństwu, powinowatym w tej samej linii lub stopniu.
W związku z powyższym może zdarzyć się, że jeden z rodziców zawnioskuje przesłuchanie dziecka, które ukończyło 17 lat jednakże dziecku przysługuje wówczas prawo do odmowy zeznań. Sąd każdorazowo poucza o tym prawie.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }