Zdrada jest jednym z głównych przyczyn rozpadu związków małżeńskich. Jest to także jeden z głównych powodów orzekania przez Sąd winy za rozpad małżeństwa. Kilkukrotnie pisałam o tym, że niewierny małżonek może odczuć dotkliwie konsekwencje swojego błędu bądź to w postaci alimentów zasądzonych dla drugiego małżonka w wyroku rozwodowym bądź też przy podziale majątku.
Niestety nie jest to jedyna konsekwencja. Zgodnie z ostatnim wyrokiem Sądu Najwyższego poczucie oszukania, zdrady jest wystarczającym powodem do tego aby dokonaną między małżonkami w trakcie trwania małżeństwa darowiznę odwołać. ( wyrok SN I CSK 13/18).
Trzeba bowiem pamiętać, iż każdy z małżonków może mieć majątek osobisty, którym może swobodnie dysponować. Wyrazem takiej swobody jest ponad wszelką możliwość zawarcie umowy darowizny. Nie istnieją żadne przeciwwskazania prawne do tego aby umowa ta została zawarta między małżonkami. Umowę darowizny między małżonkami można odwołać, analogicznie jak każdą darowiznę, na podstawie art 898 KC- w przypadku zaistnienia rażącej niewdzięczności. Jest to przesłanka pozytywna, która musi wystąpić.
Kiedy odwołanie darowizny nie jest możliwe?
- Kiedy darczyńca niewdzięcznemu obdarowanemu przebaczył.
- Z upływem rocznego terminu od daty, w której darczyńca dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego.
- Kiedy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.
Uwierzcie mi na słowo w praktyce odwołanie darowizny nie należy do najlżejszych procesów.
Czym jest w związku z powyższym owa rażąca niewdzięczność?
Z treści tego przepisu wynikają dwie wskazówki, a mianowicie, że niewdzięczność ta ma osiągnąć stopień rażący oraz że ma być skierowana wobec darczyńcy.
Niewdzięczność obdarowanego polega na takim jego zachowaniu względem darczyńcy, które nie daje się pogodzić z moralnym nakazem poszanowania osoby świadczącej bezpłatnie określone dobro. Przy ocenie natężenia niewdzięczności należy zawsze brać pod uwagę kryterium subiektywne (punkt widzenia konkretnego darczyńcy), jak też kryterium obiektywne (perspektywę rozsądnego człowieka). Konieczność ta wynika stąd, że z jednej strony nie sposób opierać takiej oceny jedynie na wyobrażeniach darczyńcy, które mogą okazać się sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem i doświadczeniem życiowym, z drugiej zaś strony nie można tu lekceważyć osobistych stosunków łączących darczyńcę z obdarowanym, które mogą przecież uzasadniać ostrzejsze potępienie niektórych zachowań tego ostatniego. Niewdzięczność przybiera zatem stopień rażący, gdy oba powyższe kryteria stosowane łącznie pozwalają uznać dane zachowanie się obdarowanego względem darczyńcy za szczególnie naganne i godna potępienia.
Rażąca niewdzięczność obdarowanego musi być okazana względem darczyńcy. Wyjątek należy uczynić w odniesieniu do tych wszystkich zachowań obdarowanego, które, choć zwrócone przeciwko innym osobom, mają na celu również urażenie uczuć samego darczyńcy.
Jedynie na marginesie wskazuję, iż o ile niewierność może być podstawą do odwołania darowizny między małżonkami o tyle nie może być powodem odwołania darowizny udzielonej przez teściów dla niewiernego współmałżonka ich dziecka.
Niewierność małżeńska obdarowanego małżonka, będąca zawinioną przyczyną rozwodu, nie stanowi bowiem rażącej niewdzięczności wobec darczyńców-teściów w rozumieniu. Rażąca niewdzięczność odnosi się do takiego zachowania obdarowanego, które jest skierowane przeciw darczyńcy świadomie i w nieprzyjaznym zamiarze, ukierunkowane zazwyczaj na wyrządzenie krzywdy lub szkody majątkowej. Nie są to działania nieumyślne, niezamierzone. Z zasady wyłącza się również działania skierowane przeciwko osobie trzeciej, chyba że podjęte są z zamiarem pokrzywdzenia darczyńcy (wyrok SN z 28 .03. 2012 r., sygn. V CSK 179/12).
{ 1 komentarz… przeczytaj go poniżej albo dodaj swój }
Niewierność małżonka może uzasadniać odwołanie darowizny, jednak słyszałam, że wszystko w takiej sytuacji zależy też od indywidualnych okoliczności konkretnej sprawy. Można mieć tutaj na uwadze na przykład to jak przebiegało dotychczasowe pożycie małżonków.